Op 14 december heeft de provincie Noord-Brabant voor haar gemeenten de conferentie ‘Samen hart voor de zaak’ georganiseerd. Het is de eerste in een serie van drie conferenties die er op gericht zijn om dorpen en steden weer bruisend te maken. Brabant laat hiermee zien hoe een provincie zich kan mengen in het detailhandelsbeleid, zoals de Retailagenda beoogt.
De conferentie had als motto ‘kennis halen en kennis brengen’. Naast een plenair programma over omdenken en transitie, waren er werksessies in drie rondes (brainstormen, structureren, concretiseren) waarbij gemeenten actief konden meedenken. De Retailagenda gaf een workshop over decentrale retail met als doel om deelnemers bewust te maken van het feit dat centrale en decentrale retail gebieden met elkaar te maken hebben. Gelet op het overaanbod betekent het toevoegen van winkelmeters dat de leegstand zowel in de binnenstad als in de periferie verder toeneemt. Daarnaast was er aandacht voor het feit dat gemeente, ondernemers en retailvastgoedeigenaren moeten samenwerking om een winkelgebied aantrekkelijk te maken en te houden voor consumenten.
Conferentie Hart voor de zaak #1Economie – 14 december 2016 – Philips stadion Eindhoven from VibeVision on Vimeo.
De bevindingen van de dag
Transitie is van alle tijden
Het is niet voor het eerst dat de retail heeft te maken met transitie. Transitie is van alle tijden. Als voorbeeld wordt de Brabantse winkelketen De Gruyter genoemd, groot vanaf 1900 tot 1975. Die mistte volledig de omslag naar de moderne supermarkt en verdween uit het straatbeeld. Er wordt geconstateerd dat binnensteden en dorpscentra van nu we anders uitzien dan 30 jaar geleden. Het principe van een monofunctioneel winkelgebied is pas ontstaan rond 1950. Ooit ontstonden winkelstraten en -centra op plekken waar ontmoetingen zijn en waar natuurlijke economische potentie aanwezig is, bijvoorbeeld langs handelsroutes, kruispunten, bruggen en vruchtbare grond. De laatste decennia werden de rollen omgedraaid. Het toevoegen van winkels werd een verdienmodel en een manier om ontmoetingen te realiseren. De uitbreiding van het aantal winkelmeters was vooral een manier om de grondexploitatie van gebiedsontwikkelingen rond te krijgen; winkelmeters brengen immers het meest op. Hierdoor is een enorme toename ontstaan van het aantal winkelmeters en sluit het aanbod steeds minder aan bij de behoefte van de klant. Technologische ontwikkelingen, zoals internet, mobiliteit en logistiek, versterken deze kloof met als gevolg: leegstand. (Bekijk hier de transitietips van Harry te Riele.)
Leegstand: ruimte voor maatschappelijke opgaven
Brabant gaat leegstand optimistisch te lijf en ziet het ook als kans om de centra weer aan te laten sluiten bij de wensen van de samenleving. De rollen worden in feite omgedraaid. Er hoeft geen sprake te zijn van het einde van de winkels, maar duidelijke keuzes zijn wel noodzakelijk. ‘Wie kiest wordt gekozen. – Er gebeurt steeds op meer minder plekken’, is dan ook de titel van het Eindhovense detailhandelsbeleid. Ook retailers moeten keuzes maken. Grote retailers doen dat al, denk aan de nieuws koers van bijvoorbeeld de Bijenkorf, dat nu een high end assortiment voert. Nieuwe winkelmeters hoeven geen bezwaar te zijn, maar hebben wel gevolgen voor de bestaande. Niet expansie is het doel, maar transformatie, zodat stads- en dorpcentra weer een krachtige rol kunnen krijgen, want binnensteden bestaan uit zoveel meer dan alleen winkels.