Gemeenten realiseren zich al te goed dat er in binnensteden het nodige moet veranderen om leegstand adequaat aan te pakken om winkelgebieden weer interessant te maken. De vraag is vooral hoe? De Retailagenda heeft een handig stappenplan uitgebracht dat gemeenten daar bij helpt.
De publicatie ‘Instrumenten voor een succesvolle transitie van de winkelstructuur 2017′ is bedoeld als praktische handreiking voor gemeenten en provincies om concreet aan de slag te gaan om overbodige winkelmeters een andere invulling te geven en zo de leegstand terug te dringen. Vanuit de Retailagenda is het doel om de overcapaciteit aan winkelmeters met 20% te reduceren. De publicatie over transitie moet daarbij helpen. De publicatie bevat handige tips, tricks zoals een checklist om de positie van een winkelgebied te bepalen en een stroomschema om te bepalen of de winkelfunctie versterkt of getransformeerd moet worden. Daarbij wordt ook beschreven hoe het proces verloopt alle stakeholders daar bij te betrekken. Ook zijn alle instrumenten die gemeenten en provincies kunnen inzetten om transitie van de winkelstructuur te begeleiden en te realiseren op een rij gezet. Gemeenten en provincies kunnen zo concreet aan de slag.
Praktijk
Er zijn tal van voorbeelden uit de praktijk van gemeenten die er met succes in slagen om krimp te realiseren om zo tot compacte en vitale binnensteden te komen, zoals bijvoorbeeld de gemeenten Roosendaal en Hardenberg.
Eduard Plate is centrummanager van Hardenberg en actief betrokken bij de transformatie van de gemeente. Hij noemt een aantal de factoren die in Hardenberg hebben geleid tot een aantrekkelijk centrumgebied. ‘Het begint met een goed verhaal, echte deskundigheid en lef bij het gemeentebestuur. We zijn dé stad van het Vechtdal, met een sterk programma dat zich richt op een centrum dat compact is èn aantrekkelijk.’ Volgens Plate moet je daarbij keuzes durven maken en zorgen dat het aanbod klopt. ‘Transitie betekent enerzijds minder meters en anderzijds ook aantrekkelijker meters.’
Plate onderstreept het belang van een goede organisatie. Die is in Hardenberg geregeld via de Stichting Centrummanagement Stad Hardenberg, die formeel de werkgever van Plate als centrummanager. ‘In centrummanagement zitten ondernemers. We worden ondersteund door de gemeente en vastgoedpartijen.’ Hij roemt de inzet van wethouder Douwe Prinsse en burgemeester Peter Snijders die een echte aanjager is. ‘Dankzij een ondernemend gemeentebestuur is er daadwerkelijk al 1500 winkelmeter uit de markt gehaald. In 2017 komen daar 35 appartementen voor in de plaats. De komende jaren komen nog eens 250 woningen bij. Mijn advies aan andere gemeenten is om het centrummanagement te integreren met ander gemeentelijk beleid zoals als wonen, verkeer en starters. Dan krijg je een plus een is drie.’
Deskundigen
Nog een advies van Plate is om te werken met goede deskundigen op gebied van retail, marketing en vastgoed. ‘Anders werkt het niet. Ondernemers kijken naar de kassa van vandaag en het perspectief over vijf jaar en vastgoedpartijen kijken naar de waarde van hun vastgoed. Die moet je allemaal iets te bieden hebben.’ Hardenberg krijgt via enkele fondsen een steuntje in de rug van de provincie Overijssel. ‘Want een centrum is ook een regionale economische motor’, aldus Plate.’ Met de provincie werken we nu transitiecases uit. Die zijn gericht op functieverandering en functieverbetering van het centrum. Bij de Rabobank hebben we inmiddels en prijs gewonnen voor onze transitieaanpak.’ Als laatste belangrijk punt noemt Plate de Hardenbergse citymarketingcampagne ‘De kracht van gewoon doen’. ‘Jaarlijks organiseren we samen met Stichting Hardenberg Promotie zo’n 80 evenementen. Dat versterkt de samenwerking en zorgt voor ongelofelijk veel reuring in het centrum.’
Lef
Rene Vierkant, van Syntrus Achmea Vastgoed, is betrokken bij de gemeente Roosendaal. Over de ontwikkelingen in de Brabantse gemeente zegt hij: ‘Roosendaal heeft het lef gehad om de aanpak voor een compactere binnenstad in handen te geven van een apart binnenstadsbestuur, waarin alle stakeholders uit de stad zitting hebben; retail, horeca, bewoners, vastgoed en gemeente. Met een eigen directie werkt dit bestuur aan alle elementen die nodig zijn om de binnenstad aantrekkelijk en economisch gezond te maken. Roosendaal is actief in alle pilots van de Retailagenda. Niet alleen om te leren, maar vooral ook om de eigen ervaringen te delen met andere gemeenten.’
Complex proces
De gemeente heeft mensen en middelen beschikbaar gesteld om de actieagenda van dit bestuur daadwerkelijk mogelijk te maken. ‘Het gevolg is dat marktpartijen ook zelf actief aan de slag zijn gegaan om plannen te realiseren. Het daadwerkelijk compacter maken van een binnenstad als Roosendaal is een complex proces, waarvoor gebruik gemaakt wordt van de bestaande instrumenten en mogelijkheden, maar op een geheel nieuwe manier. Vooral de integrale aanpak over beleidsterreinen heen plus de focus op het daadwerkelijk realiseren van verandering maken de aanpak succesvol.’
Vierkant constateert dat het compacter maken van de binnenstad duidelijk een proces van lange adem is. `Daarbij is consistent en bestendig beleid, over meerdere college periodes heen geborgd, essentieel. Bewustwording dat het organiseren van krimp van retailmeters en het omzetten naar andere functies een andere manier van denken en organiseren vergt, is volgens mij de succesfactor van Roosendaal gebleken. Voor mij is dat de kernboodschap voor andere gemeenten.’
Download hier de publicatie over de transitie van winkelgebieden.